Już niejeden filozof
dla dobra ludzkości
w sojuszu z politykiem
stawiał znak równości,
aby zrównać ze sobą
piękno i brzydotę
zło i dobro
a także
Występek i cnotę.
Lecz od lat pod tym względem
niewiele się zmienia
z winy stereotypów
w sposobie myślenia.
Więc by równość osiągnąć
postęp musi wszędzie
stosować gilotynę
lub inne narzędzie.
Teraz liczbę barw tęczy
przycina wytrwale
(Czego tęcza na niebie
nie uwzględnia wcale
i wciąż ma siedem kolorów
nie sześć… mimo tego,
że postęp używa środków
przymusu bezpośredniego).
Dlaczego tak się dzieje?
Wreszcie przyszła pora
wskazać równości mistrza
tudzież prekursora.
To PROKRUST.
Niskich rozciągał,
wysokich przycinał.
by skutecznie osiągnąć
równościowy finał.
Więc kto chce niwelować
nierówności zbytnie,
Jak Prokrust…
Raz naciągnie
innym razem przytnie…
Wdrażanie idei równości
idzie całkiem żwawo:
odkąd Prokrust uchwala
ustawę za ustawą.
W prokrustowej równości
znaczenia nabiera
Łóżko i sprawy łóżkowe.
cała intymna sfera.
Toteż musi być jakieś
Prokrustowe łoże,
co ideę równości
osiągnąć pomoże…
Na użytek braci szkolnej i studenckiej
Prokust – syn Posejdona, mieszkał między Atenami a Megarą. Ubrany w skórę wilka czekał przy drodze i podróżnym proponował nocleg. Kładł nieszczęśników na jednym z dwóch łóżek: dla ludzi wysokich przeznaczone było krótkie łoże, a Prokust obcinał wystające części ciała. Dla niskich miał długie łoże i siłą ich rozciągał.
Prokrustowe łoże – sytuacja, w której coś jest na siłę dostosowywane do jakiegoś sztywnego schematu, w nawiązaniu do mitologicznej postaci Prokusta, który dopasowywał ludzi do rozmiarów swojego łoża.
Zbigniew Herbert
Damastes z przydomkiem Prokustes mówi
Wymyśliłem łoże na miarę doskonałego człowieka
Przyrównywałem złapanych podróżnych do owego łoża
Trudno było uniknąć – przyznaję – rozciągania członków obcinania kończyn
Pacjenci umierali ale im więcej ginęło
Tym bardziej byłem pewny że badania moje są słuszne
Cel był wzniosły postęp wymaga ofiar
Pragnąłem znieść różnicę między tym co wysokie a niskie
Ludzkości obrzydliwie różnorodnej pragnąłem dać jeden kształt
Nie ustawałem w wysiłkach aby zrównać ludzi…
